Dniestr w nocy należy do najpiękniejszych późnych pejzaży Chełmońskiego, stworzonych po powrocie z Paryża do kraju i zbliżających twórczość artysty do symbolizmu. Ten poetycki nokturn stanowi również kolejny przykład fascynacji artysty surowym pięknem Ukrainy. Przedstawia ujętą z góry, leniwie wijącą się rzekę. Mroczną senność przyrody ożywia łuna zachodzącego słońca, a mglista poświata, potęgująca wrażenie ciszy i bezmiaru przestrzeni, sugeruje widzowi nastrój kontemplacji urody świata. Chełmoński rezygnuje z precyzji szczegółu na rzecz uogólnionej, niemal abstrakcyjnej wizji. Syntetycznie ujęte, budowane kolorem strefy ziemi i nieba przenikają się, tworząc przesycony mistycznym nastrojem obraz uśpionej natury. Barwa zyskuje w tym dziele niemal autonomiczną, symboliczną rolę. Wysublimowana gradacja błękitnych, szarych i lilioworóżowych tonów podkreśla ulotność przedstawionego zjawiska i nadaje całości kompozycji jednorodny, elegijny ton. Urzekające autentyzmem oddanie przyrody odzwierciedla religijny, pełen mistycyzmu i niemal panteistycznego uwielbienia stosunek Chełmońskiego do natury.

Aleksandra Krypczyk