wymiary: 145x80,5
oznaczenie autorskie: Sygn. I.d.: JAN STANISŁAWSKI
opis: W 1900 roku w Pustowarni na Ukrainie powstał jeden z najpiękniejszych, ale i największych pejzaży Jana Stanisławskiego, przywołujący motyw topoli, znany w kilku wersjach olejnych, szkicach ołówkowych oraz w wersji graficznej, zamieszczonej w czasopiśmie „Chimera”.
Kompozycja malowana jest z rozmachem, przy użyciu szeroko kładzionych plam kolorów, wśród których dominują barwy ciemne, lekko rozjaśnione przez biele użyte w partii chmur, oraz szafiry nieba. Secesyjna stylizacja kształtów, zwłaszcza w formie finezyjnie wygiętych topoli, dodatkowo podkreśla walory ekspresyjne kompozycji.
Stanisławski rozstrzyga na płótnie uniwersalne problemy związane z symboliką przemijania. W tafli wody, która w myśl symboliki Młodej Polski jest odpowiednikiem duszy ludzkiej, niczym w lustrze odbijają się zwiastujące dramat ciężkie chmury, a smukłe topole pochylają się pod naporem wiatru – nieśmiertelnego żywiołu powietrza, odczytywanego także jako symbol nieskończoności, wieczności czy dążenia do wolności. Nad całością dominuje nostalgiczny nastrój kończącego się dnia. Topole nad wodą w typowy dla Młodej Polski sposób wyrażają stan duszy artysty, tym samym można je uważać za malarski odpowiednik literackiego „pejzażu wewnętrznego”.
Urszula Kozakowska-Zaucha
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Koniec wieku >>>