Jacek Malczewski (1854-1929)
Powstaniec, 1911
Zapis Rudolfa i Heleny Peterseinów, 1959
imnk
miniaturka

technika / materiał: olej, płótno

wymiary: 73,5x93,5

oznaczenie autorskie: Sygn. i dat. p.d.: J. Malczewski. 1911

opis: Jacek Malczewski w swej twórczości ciągle powracał do tematów sybirskich, a postacie w wojskowych, rosyjskich szynelach przewijały się w jego malarstwie w różnych okresach i różnych kontekstach. Szynel był dla artysty, jak mówił, „towarzyszem przez całą sztukę”, w którym widział symbol narodowej niewoli. 

W kompozycji Powstaniec szynel narzucony na ramiona nosi młody mężczyzna , zaś towarzysząca mu kobieta ubrana jest w jakucką czapkę. Bohaterowie obrazu ukazani zostali w typowej dla portretów Malczewskiego konwencji – są widoczni do pasa, na tle znanego z wielu innych kompozycji ogrodu willi artysty na Salwatorze pod Krakowem, z charakterystycznymi stopniami schodów. Jednak czy jest to tylko zwyczajny portret? Wydaje się, że obraz stanowi kolejne nawiązanie Malczewskiego do poematu Anhelli Juliusza Słowackiego, a przedstawione w nim postacie to tytułowy bohater utworu i jego towarzyszka niedoli Ellenai. Z przekazu Marcina Samlickiego wiadomo, że do postaci mężczyzny pozował Bogdan Węgiel, student Uniwersytetu Jagiellońskiego, „piękny młodzian o rysach rzymskich, o czarnych, kruczych, pięknych włosach”, pojawiający się w kompozycjach Malczewskiego w latach 1910–1912. Kobieta to najważniejsza z muz artysty, jego „obłąkanie”, czyli Maria Balowa, której w swym najlepszym okresie malarskim powierzał najważniejsze role.

Urszula Kozakowska-Zaucha



ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1


klucz: A to Polska właśnie >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>