wymiary: 239,5x269,5
oznaczenie autorskie: nie sygnowane
opis: Lata trzydzieste należały do najbardziej burzliwych okresów w historii krakowskiej ASP. Grupa studentów przeciwstawiła się wówczas programowi, jaki narzucali ich profesorowie uprawiający wtórną już wtedy sztukę młodopolską. Młodzi artyści budowaniem nowych form zastąpić chcieli odtwórczą kontemplację natury. Powodem sprzeciwu były też nasilające się represje stosowane wobec studentów związanych z ugrupowaniami lewicowymi. Jednym z kontestatorów był Stanisław Osostowicz, który wcześnie ujawnił własną wizję sztuki i żywiołowy temperament artystyczny. Nad precyzyjny, akademicki rysunek przedkładał intensywność barwy i dynamikę kompozycji. W 1932 roku założył grupę „Żywi”, której nazwa zarazem odnosiła się do buntu przeciw „martwym” manierom kultywowanym na Akademii, jak i akcentowała związek z problemami społecznymi. Stał się też członkiem tzw. pierwszej Grupy Krakowskiej (1932–1937), która skupiła radykalną młodzież Akademii. Swe malarstwo Osostowicz pragnął uczynić środkiem adekwatnym do wyrażania tempa rozwijającego się nowoczesnego świata, tak jak wcześniej włoscy futuryści i formiści polscy.
Epopeja chłopska to jedna z kompozycji obrazujących tłumne demonstracje. Wielopostaciowa kompozycja niepokoi agresywną formą. Skłębione figury demonstrantów malowane w umowny i ekspresyjny sposób zdają się rozlewać potężnymi falami na powierzchni płótna. Odważna kolorystyka przydaje obrazowi drapieżności. Spośród stref o zróżnicowanym natężeniu barwy wyróżnia się żółty pas biegnący środkiem obrazu. Ciemniejsze płaszczyzny są rozjaśniane rozbłyskującymi plamami jaskrawych kolorów. Farba kładziona jest obficie, nerwowymi uderzeniami pędzla. Duży format potęguje sugestywność tej dramatycznej sceny.
W 1932 roku, na wniosek rektora Fryderyka Pautscha, obraz został usunięty z dorocznej wystawy prac studentów Akademii, a jego autor – relegowany z uczelni. Niedługo potem Epopeję wyeksponowano w Domu Plastyków przy Łobzowskiej, gdzie spotkała się z wielkim uznaniem krytyki.
Epopeja chłopska należy do nielicznych zachowanych obrazów Osostowicza, który w pełni sił twórczych, zginął w jednym z pierwszych bombardowań Warszawy. W Galerii prezentowany jest jeszcze inny obraz artysty Mur, afisze i ludzie, malowany również w pierwszej połowie lat trzydziestych, operujący ekspresyjną formą, którą potęguje wyrazista faktura impastowo nakładanych, ciemnych, świetlistych barw.
Agata Małodobry
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Awangarda >>>