Andrzej Wróblewski (1927-1957)
Rozstrzelanie „poznańskie” (Rozstrzelanie II) , [1949]
Zakup dla MNK przez Fundację Büchnera z Warszawy, 1994
imnk
miniaturka

technika / materiał: olej, płótno

wymiary: 200x275

oznaczenie autorskie: nie sygnowane

opis: W 1949 roku Wróblewski namalował serię ośmiu obrazów ukazujących zbiorowe, uliczne egzekucje. Przygotował je na planowaną w 1950 roku wystawę antywojenną, którą zorganizować miała kierowana przez niego Grupa Samokształceniowa. Rozstrzelanie II Wróblewski zaprezentował w październiku 1949 roku na odbywającej się w Poznaniu Wystawie Szkół Artystycznych (od miejsca pokazu Rozstrzelanie II nazwane zostało „poznańskim”). W całym cyklu wyróżnia się ono zdecydowanie socrealistyczną manierą i dydaktycznym przesłaniem, utrzymanym w duchu dokonujących się w Polsce przemian politycznych. Ukazuję grupę ludzi – starą Żydówkę, chłopca, kobietę, mężczyznę o wyglądzie inteligenta oraz robotnika, ustawionych pod ścianą domu, czekających na egzekucję. Oprawcy nie są widoczni. Ich miejsce zajmują oglądający obraz. Postaci, naturalnej wielkości, zostały dobitnie scharakteryzowane w swej odmienności klasowej i etnicznej, ale brak im pogłębionego wyrazu psychicznego. Są postaciami modelowymi – „każdym” robotnikiem, „każdym” dzieckiem, Polakiem czy Żydem. Wyraźnej heroizacji Wróblewski poddał postać robotnika, ikony komunizmu, odważnie wypinającego odsłoniętą pierś w oczekiwaniu na śmiertelną salwę. Obraz konkretyzował założenia „spotęgowanego realizmu”, wysuwane przez młodych, krakowskich artystów. Był właściwie jedną z propozycji form obrazowania w obrębie tej formuły. Aktywiści z Grupy Samokształceniowej rozczytywali się w zaleceniach propagatora idei upartyjnionej sztuki, Andrzeja Żdanowa, i tak między innymi wyobrażali sobie socrealizm w malarstwie, już postulowany przez polskie władze komunistyczne, ale jeszcze nie wprowadzony oficjalnie. 

Gorliwość młodych komunistów została dostrzeżona, ale zarówno Rozstrzelanie, jak i inne obrazy pokazane w Poznaniu, spotkały się z krytyką „czynników opiniotwórczych”. Dziełom zarzucono niedostateczny wyraz ideowy i brutalność środków wyrazu. Autorów nazwano „neobarbarzyńcami”. Kilka miesięcy później Wróblewski złożył samokrytykę na łamach „Przeglądu Artystycznego”. 

Zakup obrazu do zbiorów Muzeum wzbudził gorącą dyskusję, ujawniając drastyczną polaryzację stanowisk w ocenie jego wartości artystycznej i historycznej.

Wacława Milewska



ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1


klucz: Ex-Presja >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>