wymiary: 35,5x35,8
oznaczenie autorskie: Sygn. p.d.: LEWICKI
opis: Leopold Lewicki – malarz i znakomity grafik – studiował w latach 1925–1932 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowniach Władysława Jarockiego, Józefa Mehoffera i Fryderyka Pautscha oraz przez rok (1930–1931) w Filii Paryskiej kierowanej przez Józefa Pankiewicza. Pobyt w Paryżu ujawnił lewicowe przekonania społeczno-polityczne Lewickiego. Za czynny udział w jednej z demonstracji zorganizowanej w Paryżu w 1931 roku przez Francuską Partię Komunistyczną artysta został z Francji wydalony. Po powrocie do Krakowa związał się z grupą studentów Akademii o podobnych przekonaniach – Jonaszem Sternem, Stanisławem Osostowiczem, Aleksandrem Winnickiem – podejmując wraz z nimi walkę z anachronicznym systemem nauczania, w imię nowych możliwości twórczych
i potrzeb społecznych sztuki. W 1932 roku jego prace zostały usunięte z dorocznej wystawy prac studentów Akademii „za niewłaściwą interpretację artystyczną oraz nieodpowiednie, bo antypaństwowe i antyreligijne, tytuły prac”, a po interwencji policji w gmachu Akademii Sztuk Pięknych i po rewizji w mieszkaniu, Lewicki został aresztowany. W konsekwencji całego zdarzenia relegowano go z uczelni. Rok później, wraz z innymi radykalnie nastawionymi studentami, dla których sztuka miała być wyrazem ich poglądów politycznych i przekonań artystycznych, założył Grupę Krakowską.
W malarstwie, a przede wszystkim w grafice Lewicki podejmował tematy z życia upośledzonych warstw i grup społecznych – miejskiej i wiejskiej biedoty oraz Żydów. W zakresie formalnym dążył do prostoty i siły wyrazu, czerpiąc ze zdobyczy francuskiego puryzmu, włoskiego futuryzmu i niemieckiego ekspresjonizmu. Podjął eksperymenty z kolażem, wzbogacając strukturę i fakturę dzieł niemalarskimi materiałami.
Spacer więźniów to jeden z nielicznych zachowanych przedwojennych obrazów olejnych Lewickiego. Zapewne stanowi reminiscencję jego pobytu w więzieniu, ale usymbolizowaną, wykraczającą poza osobiste doświadczenie człowieka wiezionego za przekonania. Artysta podzielił przestrzeń obrazu na dwie strefy, ukazując po lewej spacerniak ograniczony wysokim murem i uproszczone sylwetki chodzących w kółko aresztantów, po prawej rozłożyste drzewo na błękitnym tle. Scena po lewej rozbudowana w trzech spiętrzonych planach, odznaczająca się wyczuwalnym, rytmicznym ruchem, oddaje więzienną rzeczywistość; drzewo i niebo to świat za murami – wyobrażenie skazanych, znak ich tęsknot i pragnienia wolności.
Wacława Milewska
ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1
klucz: Awangarda >>>